Freediven als mentale spiegel

In gesprek met Nanja van den Broek

Wat is freediven?

Freediven, freediving, vrijduiken of ook wel apneu duiken genoemd, is op 1 ademteug genieten van het zijn onder water. Een watersport voor jong en oud. Freediven kan op veel verschillende manieren. Door te zwemmen onder water, de adem in te houden en op een veilige manier steeds dieper te gaan. 

Freediving kent veel voordelen. De beleving van het onder water zijn is al een geweldige gewaarwording, maar als freediver kun je je veel vrijer bewegen omdat je niet zoveel uitrusting met je meedraagt. Freediven helpt daarnaast om over eventuele angsten heen te stappen en belemmerende overtuigingen te doorbreken en versterkt bij veel mensen zelfs het vertrouwen in hun eigen kunnen!

Freediven is ook een sport die zeer geschikt is als metafoor voor een bedrijfscommunicatie-training. Vele facetten van communicatie kunnen worden belicht aan de hand van freediven: positieve feedback geven, vertrouwen op elkaar, duidelijk zijn wat je wil voor jezelf en wat je dus graag wilt voor de ander. 

Nanja van den Broek

Nanja is eigenaar van freediveschool Enker en staat al jarenlang bekend in de Nederlandse freedivewereld. Ze heeft 30 Nederlandse records op haar naam staan, waaronder het Nederlands record statisch, dynamisch met en zonder vinnen, Constant Weight en No Limits. Met haar 100 meter is zij de eerste die dit magische getal op 1 ademteug heeft gered in Nederland.

Naast het volgen van haar eigen trainingen gaf ze een aantal jaar les in persluchtopleidingen en geeft ze al vele jaren les in freediven. Hierbij komt haar kennis en kunde als docent van pas. Als NLP-trainer gebruikt Nanja regelmatig technieken die tot doel hebben om mensen met vertrouwen in eigen kunnen een goede tijd onder water te geven. Naast haar werk als freedive-instructeur geeft ze bedrijfstrainingen, waarin freediven als metafoor wordt gebruikt en coached ze mensen persoonlijk waarbij ze hen op een veilige manier uitdaagt om zich telkens een stapje verder te ontwikkelen.

Hoe ben je begonnen met freediven?

‘Als kind heb ik altijd in het water gelegen. Ik had ongelijk benen en vroeger was het advies dan: “ga maar trampoline springen of zwemmen”. En zo ben ik gaan zwemmen. Eerst wedstrijd zwemmen en daarna ben ik waterpolo gaan doen. Op m’n zestiende, was ik helemaal klaar met dat zwemmen. En op dat moment zag ik een advertentie van de perslucht vereniging voor een open dag. De advertentie was verkeerd geplaatst, dus ik was zowat de enige bezoeker, maar het leek me eigenlijk wel leuk. Maar ook hier was ik op een bepaald moment op uitgekeken. Ik merkte dat ik het competitieve aspect, dat ik wel altijd had gehad in het wedstrijd zwemmen, op een bepaalde manier miste. Een jongen op de vereniging deed aan freediven en vroeg of ik een keer meeging. Ik wist niet wat het was, maar het klonk leuk. Ik ging mee en we gingen tot 25 meter. Het bleek dat ik wel aanleg had en dat het competitieve in mij hielp, want ik wilde perse de bodem aanraken. Na anderhalve maand was er een wedstrijd in Duitsland waaraan ik meedeed. Ik ging trainen en versloeg alle records van Nederlandse dames en werd tweede. Het was een combinatie van fysieke en mentale aanleg en mijn vechtlust; ik geef niet snel op. Ik zie wel bij andere freedivers dat zij de ontspanning van de training nodig hebben om dieper te gaan, terwijl ik juist tijdens wedstrijden excelleer.

Zelf kom ik uit het onderwijs en ik miste het lesgeven. Toen ben ik dus een opleiding gaan doen tot freedive instructeur en ben ik les gaan geven.’

Je bent nog een stap verdergegaan en hebt het freediven gecombineerd met NLP. Hoe werkt dat?

‘Ik wilde mijn eigen persoonlijkheid verder ontwikkelen en dit heb ik gedaan met behulp van NLP. Ik merkte dat NLP een ontzettend mooi gereedschap was en ging het ook op andere facetten in mijn leven gebruiken, waaronder het freediven. Ik vind het leuk om mensen een stukje bewustwording te geven. Heel veel mensen zijn zich niet zo bewust en steken hun kop in het zand. Wat ik doe, is hun kop in het water stoppen. En daarmee kunnen ze er niet meer onderuit. 

Als iemand niet heel lang zijn adem in kan houden, is er iets dat een hoop energie en dus zuurstof vreet. Als mensen ervoor open staan, kunnen ze erachter komen wat het precies wat die energie opvreet en dan kan ik ze gereedschap meegeven om te leren ermee om te gaan. Dat is nooit in de vorm van tips, want uiteindelijk weet iemand zelf het beste wat goed is voor hem of haar. Eigenlijk trek ik mensen van het pauzebankje af. Als mensen al een tijdje zijn gestopt met lopen en op een bankje zitten te verpieteren, dan trek ik ze daar vanaf en help ik ze de eerste stappen te zetten. Als mensen ervoor open staan, hoef ik alleen maar ‘in te koppen’ zoals dat wordt gezegd. Aan mensen die letterlijk en figuurlijk dieper willen gaan, geef ik individuele coaching. En dan gaan we verder. Wat iemand heeft meegemaakt, kun je nooit veranderen, maar de manier hoe je iets opslaat wel. En dat is waar ik altijd op focus: hoe heb je iets opgeslagen? Wanneer je verandert hoe iets is opgeslagen, dan verandert het hele gevoel mee. En dat is altijd ten positieve.’

Wat zie je als je mensen mee het water inneemt?

‘Eigenlijk zie ik direct hoe mensen er mentaal en fysiek voorstaan wanneer ik ze meeneem in het water. In dit geval hebben we het over statisch freediven, waarbij je in een zwembad aan de oppervlakte ligt met je gezicht onder water. Ik ben er altijd bij aanwezig om de veiligheid te waarborgen.

Als iemand maar heel kort zijn adem in kan houden onder water, dan ligt dat bijna altijd in het vertrouwen. In het gebrek aan vertrouwen in de ander en/of gebrek aan vertrouwen in zichzelf. We hebben het dan over minder dan een minuut onder water kunnen blijven. Er hoeft niet eens paniek te ontstaan, maar als iemand de minuut niet weet te behalen, dan is er bijna altijd iets dat met dat vertrouwen te maken heeft. In dit geval wordt dat gebrek aan vertrouwen op mij geprojecteerd. Dat is niets persoonlijks, want mensen weten wel dat ik capabel ben. Het zegt dat er een trauma onder ligt dat ervoor zorgt dat iemand het vertrouwen in ‘de ander’ is kwijtgeraakt. En vaak is het zo dat als je een ander niet meer kunt vertrouwen, dat je dan ook jezelf niet meer kunt vertrouwen.

Wanneer iemand bovenkomt, vraag ik altijd wat het was dat maakte dat iemand naar bovenkwam. Hier haal ik veel informatie uit. Wat ik zie is dat mensen die bovenkomen onder de minuut, kampen met dat vertrouwen en hele diepe overtuigingen waar ze krampachtig aan vasthouden. Anderzijds is het ook interessant te kijken naar mensen die heel makkelijk hun adem kunnen inhouden. Vaak staan deze mensen meer ontspannen in het leven. Maar wat ik ook zie, is dat deze mensen door iets in hun verleden niet meer zo makkelijk bij hun gevoel kunnen komen. Het zijn rationele mensen. Mensen die ooit zijn gekwetst in hun gevoel zijn vaak rationeel. Dus als je maar goed genoeg vraagt, kom je veel te weten. Nu zeg ik niet dat iedereen iets heeft. Natuurlijk zijn er ook mensen die helemaal in balans zijn. Ook die mensen kan ik iets meegeven. Maar bijna iedereen heeft op z’n levenspad wel iets meegemaakt waar hij of zij iets mee kan. Daar ben ik zelf ook nog steeds mee bezig. Het is niet dat nu ik zes en een halve minuut mijn adem kan inhouden, ik klaar ben. Ik heb nog steeds doorlopend  dingen waaraan ik kan werken.

Door mensen mee het water in te nemen, breng ik ze in een lichte stress-situatie (namelijk het feit dat ze geen adem kunnen halen), waardoor er dingen naar de oppervlakte kunnen komen en bewustzijn kan ontstaan. Eigenlijk creëren we een situatie die stress oproept. En stress refereert aan ervaringen die mensen al eerder in hun leven hebben gehad. Hoeveel stress de situatie oproept, zegt iets over de mentale staat waarin iemand verkeerd. En hoe meer ruimte er is om om te gaan met die stress zegt weer iets over de mentale veerkracht. Wanneer mensen de tips die ik geef in het water, weten mee te nemen in hun dagelijkse leven, dan ontstaan er mooie en waardevolle levenslessen.’

Wat kun je over de bedrijfstrainingen zeggen?

‘Bij de bedrijfstrainingen gebruik ik alle ervaringen die ik zelf heb opgedaan als freediver metaforisch voor belemmerende overtuigingen binnen een bedrijf. Stel, een bedrijf wil een nieuw beleid doorvoeren. Dat moet zij met de mensen doen die er werken, want een bedrijf is niets anders dan een verzameling mensen die werken voor hetzelfde doel als het goed is. Wanneer je dus een nieuw beleid wil doorvoeren, zul je daar je mensen in moeten meekrijgen. Wanneer er overtuigingen bestaan onder de mensen dat het niet gaat lukken, heb je als bedrijf een moeilijke taak te volbrengen. Ik help bedrijven deze overtuigingen te doorbreken. En daarbij gebruik ik werkelijk alle ervaringen die ik heb opgedaan als freediver en mij verder hebben gebracht bij mijn doel. En dit kan zowel droog als in het water.

Ik zie het zo: er is een bepaald beleid uitgestippeld en daar wil je als bedrijf naartoe. Wat als er nu geen belemmeringen zouden zijn. Wat zou je dan gaan doen? Wat zou je dan geloven, voelen en ervaren? Ik laat zien dat het veel meer energie geeft om vandaaruit stappen te zetten.’

www.enker.nl